Δευτέρα, Μαρτίου 03, 2008

Η "Μακεδονική": γλωσσολογία και πολιτική

Με αφορμή τις συζητήσεις του τελευταίου καιρού για το "μέγιστο" εθνικό θέμα, επαναφέρουμε στην επικαιρότητα το από τριετίας κείμενο του συνανορθόγραφου Θοδωρή για τη "Μακεδονική"...

Το ζήτημα της αρχαίας Μακεδονικής γλώσσας ή διαλέκτου αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα της στενής σχέσης ανάμεσα στην έρευνα με την ευρύτερη δυνατή έννοια, αλλά και ειδικότερα την γλωσσολογική έρευνα, και το εκάστοτε πολιτικό περιβάλλον. Αυτό είναι εμφανές από τις περιόδους αναζωπύρωσης του ενδιαφέροντος σχετικά με την "Μακεδονική": πέρα από τις αρχικές διαπιστώσεις και εικασίες του 19ου αιώνα, ο γνωστός νεο-γραμματικός γλωσσολόγος Γ. Χατζιδάκις αναλαμβάνει να ασχοληθεί με το ζήτημα λίγο πριν και κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, με δύο μονογραφίες (1896, 1911), στις οποίες απευθύνει και μήνυμα στους "αδελφούς Μακεδόνες" οι οποίοι δοκιμάζονται. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, το συμπέρασμα του Χατζιδάκι είναι ότι η Μακεδονική "αδιαμφισβήτητα" είναι διάλεκτος της αρχαίας Ελληνικής. Στη συνέχεια, πέρα από διάφορες μεμονωμένες έρευνες, το ενδιαφέρον στην Ελλάδα σχετικά με αυτό το ζήτημα αναθερμαίνεται την τριετία 1990-93, δηλαδή την περίοδο της μεγάλης εθνικιστικής έξαρσης με αφετηρία το όνομα της ΠΓΔΜ. Δεν είναι τυχαίο ότι σχετικός τόμος που εκδίδεται εκείνη την περίοδο έχει τον τίτλο: «Η γλώσσα της Μακεδονίας: Η αρχαία Μακεδονική και η ψευδώνυμη γλώσσα των Σκοπίων» (Εκδόσεις Ολκός, 1992). Είναι, κατά συνέπεια, εύκολα αντιληπτός και ο σκοπός της έκδοσης (που, σημειωτέον, περιλαμβάνει και τις δύο μονογραφίες του Χατζιδάκη που αναφέρθηκαν) και οι συγκεκριμένες θέσεις των συγγραφέων που συμμετείχαν. Έκτοτε, παράλληλα με την σχετική πτώση του ενδιαφέροντος της ελληνικής πολιτικής για το συγκεκριμένο θέμα, παρατηρείται και αντίστοιχη ύφεση στο ενδιαφέρον της γλωσσολογικής έρευνας, τουλάχιστον από την ελληνική πλευρά, η οποία σιωπηλά φαίνεται να θεωρεί το θέμα λήξαν.

Η παράλληλη πορεία του πολιτικού και γλωσσολογικού ενδιαφέροντος δεν είναι, φυσικά, ούτε δυσερμήνευτη ούτε σπάνια. Κατά μία έννοια, είναι κάτι το αναμενόμενο, αν θεωρήσουμε ότι η έρευνα συχνά κατευθύνεται (είτε σκόπιμα είτε όχι) με βάση το κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο και τις επιταγές του. Ωστόσο, για την περίπτωση της Μακεδονικής, η έρευνα ακολούθησε περισσότερο πολιτικές σκοπιμότητες παρά γλωσσολογικές αρχές. Με άλλα λόγια, το ζήτημα της αρχαίας Μακεδονικής δεν είναι ούτε ξεκάθαρο ούτε λυμένο, όπως το εμφανίζει η ελληνική πλευρά. Σε τι οφείλονται, λοιπόν, οι διχογνωμίες σχετικά με την καταγωγή της Μακεδονικής και πού χωρούν οι πολιτικές σκοπιμότητες σε ένα τέτοιο ζήτημα;

Το βασικό -γλωσσολογικό- πρόβλημα έχει ως αφετηρία την ουσιαστική έλλειψη στοιχείων σχετικά με την Μακεδονική. Όπως παραδέχεται η Παναγιώτου (2001), η οποία είναι η ερευνήτρια που υπερασπίζεται τα τελευταία χρόνια την ελληνικότητα της Μακεδονικής, το 99% των επιγραφών που μας έχουν σωθεί από την Μακεδονία είναι γραμμένες στην Αττική διάλεκτο, πιθανότατα λόγω της επιβολής της Αττικής ως επίσημης γλώσσας του Μακεδονικού βασιλείου ήδη από τα τέλη του 5ου- αρχές 4ου αι. π.Χ. Το υπόλοιπο 1% εκπροσωπείται από πολύ πρόσφατες ανακαλύψεις κάποιων -για την ακρίβεια, δύο- κατάδεσμων (δηλαδή, αντικειμένων που περιέχουν κατάρες), οι αρχαιότεροι των οποίων χρονολογούνται από τον 4ο αι. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι η γλώσσα των καταδέσμων δεν μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστη βάση για έρευνα, αφού περιέχει πολλές ηχομιμητικές λέξεις, ελλειπτικές δομές, φορμουλαϊκές δομές κλπ. (βλ. π.χ. Curbera & Jordan, 2001). Είναι προφανές ότι το επιγραφικό υλικό είναι απολύτως ανεπαρκές για οποιαδήποτε, πόσο μάλλον για ασφαλή συμπεράσματα.

Επομένως, ποιες είναι οι μαρτυρίες που έχουμε για την Μακεδονική και οι οποίες έχουν προκαλέσει τόσες διχογνωμίες; Όσο κι αν προκαλεί εντύπωση, η βασική πηγή πληροφοριών για την Μακεδονική είναι οι λεξικογράφοι του Βυζαντίου, και ιδιαίτερα ο Ησύχιος (5ος αι. μ.Χ.), ο οποίος στην καταγραφή σπάνιων λέξεων που επιχείρησε περιέλαβε και μερικές χαρακτηρίζοντάς τες "Μακεδονικές". Πέρα από τους λεξικογράφους, διαθέτουμε και έμμεσες μαρτυρίες από αρχαίους συγγραφείς, με τις οποίες θα ασχοληθούμε πιο αναλυτικά παρακάτω. Εκ πρώτης όψεως, αυτή η έλλειψη υλικού οδηγεί χωρίς δυσκολία στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν (μέχρι στιγμής, τουλάχιστον) στοιχεία για τον χαρακτήρα της Μακεδονικής, καθώς οι πρωιμότερες καταγραφές λέξεων (και φυσικά όχι κειμένων), με την εξαίρεση των ελάχιστων επιγραφών και μεμονωμένων σχολίων στους ελληνιστικούς συγγραφείς, προέρχονται από τον 5ο αι. μ.Χ., πολλούς αιώνες (περίπου 10) μετά την πιθανή επιβολή της Αττικής ως επίσημης γλώσσας του Μακεδονικού βασιλείου. Γι’αυτό το λόγο, στην πρόσφατη εγκυκλοπαίδεια των αρχαίων γλωσσών (Woodard, 2004), που περιλαμβάνει γλώσσες από διάφορες οικογένειες, η Μακεδονική κατατάσσεται στις γλώσσες για τις οποίες δεν έχουμε αρκετά στοιχεία για να μπορέσουμε να τις κατατάξουμε («insufficiently attested languages»), όπως και η Θρακική και αρκετές άλλες. Και πραγματικά, από γλωσσολογική πλευρά, αυτή θα ήταν η ασφαλέστερη λύση, λόγω ακριβώς της έλλειψης στοιχείων. Όμως, πολλοί ?έλληνες- ερευνητές αναφέρονται στη Μακεδονική σαν μια αυταπόδεικτα ελληνική διάλεκτο, και παρόλο που ένα τέτοιο συμπέρασμα δεν είναι απίθανο, ωστόσο παραμένει εξαιρετικά δύσκολο να αποδειχτεί με ασφάλεια.

Τόσο οι "λέξεις" του Ησύχιου, όσο και οι έμμεσες μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων, δεν επιτρέπουν την εξαγωγή συμπερασμάτων, ακόμα κι αν υποθέταμε ότι θα ήταν αρκετές για την κατηγοριοποίηση της Μακεδονικής. Οι "λέξεις" του Ησύχιου μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες (Brixhe & Panayotou, 1997, Woodard, 2004): α) Σε λέξεις που μοιάζουν πολύ με γνωστές αρχαίες ελληνικές λέξεις (π.χ. "κομμάραι", πβ. ΑΕ "κάμμαροι" = είδος αστακού). β) Σε λέξεις που δεν έχουν καμία αντίστοιχη λέξη στην ΑΕ (π.χ. "αλιή" = αγριογούρουνο) και γ) Σε λέξεις που πιθανόν να έχουν αντιστοιχία με ΑΕ λέξεις, αν και διαφοροποιούνται σημαντικά στην μορφο-φωνολογία τους (π.χ. "άδη", πβ. ΑΕ "αιθήρ"). Μολονότι η πρώτη κατηγορία είναι η πολυπληθέστερη, η ύπαρξη των δύο άλλων κατηγοριών δεν επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων με ασφάλεια, πόσο μάλλον όταν η καταγραφή αυτών των λέξεων είναι τόσο μεταγενέστερη του σταδίου που ενδιαφέρει κυρίως την σχετική γλωσσολογική έρευνα (κλασική και προ-κλασική περίοδος). Κι αυτό γιατί η σχετική πλειονότητα των εμφανώς "ελληνογενών" λέξεων μπορεί κάλλιστα να είναι το αποτέλεσμα της μερικής και ανεπαρκούς γνώσης των ελλήνων λεξικογράφων όσον αφορά τη Μακεδονική, ή της πολύ ισχυρής επιρροής άλλων Ελληνικών διαλέκτων, και κυρίως της Αττικής, στην Μακεδονική στους 10 αιώνες που μεσολάβησαν μέχρι την πρώτη καταγραφή Μακεδονικών λέξεων. Κατ’αυτόν τον τρόπο, το επιχείρημα ότι οι ξενικές λέξεις (κατηγορία β) αποτελούν δάνεια θα μπορούσε πολύ εύκολα να συμπεριλάβει και τις ελληνογενείς λέξεις, εφόσον δεν έχουμε καθόλου πληροφορίες για τα αρχαιότερα στάδια της Μακεδονικής, κυρίως πριν την επιβολή της Αττικής ως επίσημης γλώσσας.

Όσον αφορά τις έμμεσες μαρτυρίες των αρχαίων, η εικόνα είναι ακόμα πιο θολή. Υπάρχουν αντικρουόμενες αναφορές σχετικά με την θέση της Μακεδονικής και των Μακεδόνων σε σχέση με τα υπόλοιπα ελληνικά φύλα: Από τη μία πλευρά, ο Ηρόδοτος λ.χ. αναφέρει ξεκάθαρα ότι το Μακεδονικόν και το Δωρικόν ήταν δύο διαφορετικές ονομασίες για το ίδιο έθνος (Ι, 56), ενώ ο Πολύβιος χαρακτηρίζει τους Μακεδόνες και τους Έλληνες "ομόφυλους" (Ιστορίαι, 9.37.7). Από την άλλη πλευρά, ο ίδιος ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος Α΄ μπόρεσε να πάρει μέρος στους Ολυμπιακούς απλά και μόνο επειδή απέδειξε ότι κατάγεται από το Άργος (V, 22 / VIII, 137-9), ενώ και ο Πλούταρχος (Αντώνιος, 27. 3-4, κ.α.) αναφέρεται στη Μακεδονική σαν "ξεχωριστή" γλώσσα. Μάλιστα, δεδομένης της σχετικής ελευθερίας με την οποία οι αρχαίοι χαρακτήριζαν "βαρβάρους" άλλους λαούς, καθώς και της πρώιμης εισαγωγής της Αττικής ως επίσημης γλώσσας, αλλά και των πιθανών φωνολογικών ιδιαιτεροτήτων της Μακεδονικής, η αντικρουόμενη αυτή εικόνα είναι λίγο-πολύ αναμενόμενη.

Η σύντομη έκθεση των σχετικών μαρτυριών μάλλον δικαιολογεί απόλυτα τον χαρακτηρισμό της Μακεδονικής ως γλώσσας με μη επαρκή στοιχεία για την κατηγοριοποίησή της: Άμεσες αρχαίες μαρτυρίες (επιγραφικές) είναι σχεδόν ανύπαρκτες, οι έμμεσες αρχαίες μαρτυρίες είναι σε μεγάλο βαθμό αντικρουόμενες (απηχώντας πιθανώς και την ίδια την αβεβαιότητα των αρχαίων σχετικά με τους Μακεδόνες), ενώ οι βασικές μαρτυρίες, δηλαδή οι λέξεις του Ησυχίου, είναι πολύ μεταγενέστερες, και αφορούν αποκλειστικά το λεξιλογικό επίπεδο, που αποτελεί το πιο επισφαλές επίπεδο για μια γλωσσολογική ανάλυση. Για παράδειγμα, αν υποθέταμε ότι ήμασταν Γάλλοι και είχαμε ένα σώμα δεδομένων της Αγγλικής που θα περιλάμβανε αρκετές λέξεις, θα μπορούσαμε εύκολα να υποθέσουμε ότι η Αγγλική είναι κάποια διάλεκτος της Γαλλικής, μια και η Αγγλική έχει χιλιάδες δάνεια από την Γαλλική λόγω της Νορμανδικής κατάκτησης και της μετέπειτα κυριαρχίας της Γαλλικής στο Αγγλικό έδαφος για κάποιους αιώνες. Ωστόσο, όπως είναι γνωστό, η Αγγλική ανήκει στις Δυτικές Γερμανικές (West Germanic) γλώσσες.

Παρ’όλα αυτά, στην τελευταία αναλυτική και γλωσσολογικά σύγχρονη ιστορία της ελληνικής γλώσσας (Χριστίδης, 2001), η Παναγιώτου αναφέρει πως «σήμερα η Μακεδονική εξετάζεται συνήθως στο πλαίσιο των ελληνικών διαλέκτων, αυτό δεν σημαίνει ωστόσο ότι έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα». Βέβαια, από κει και πέρα, τα περισσότερα από τα προβλήματα αποσιωπώνται και η Μακεδονική εξετάζεται κανονικά στο πλαίσιο των ελληνικών διαλέκτων. Έτσι, μολονότι το διεθνές σκηνικό έχει πια διαφοροποιηθεί, και δεν «χρειάζεται» συστράτευση για το "Μακεδονικό" (όπως συνέβαινε στην περίπτωση του τόμου του 1992), η Μακεδονική εξακολουθεί να προσεγγίζεται με τρόπο μεροληπτικό.

Με όσα αναφέρθηκαν δεν υποστηρίζουμε ότι η Μακεδονική δεν ήταν ελληνική ή οι Μακεδόνες δεν ήταν Έλληνες κλπ. Γιατί, φυσικά, όλο το ζήτημα για την Μακεδονική δεν θα είχε ανακύψει χωρίς την ανάγκη από το επίσημο ελληνικό κράτος να τονίζει σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και με όλους τους πιθανούς τρόπους ότι «η Μακεδονία ήταν και είναι ελληνική». Για παράδειγμα, η περίπτωση της Θρακικής ελάχιστα ενδιαφέρει, μολονότι είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι οι Θράκες δεν ήταν «ελληνικό» φύλο, κατοικούσαν εν μέρει και στην σημερινή ελληνική Θράκη και η γλώσσα τους πρέπει να ήταν μια Ινδο-ευρωπαϊκή γλώσσα, πιθανώς συγγενική με την Φρυγική. Προφανώς, η ξεχωριστή σημασία των αρχαίων Μακεδόνων έγκεται στις κατακτήσεις του Αλέξανδρου και στην δημιουργία των ελληνιστικών βασιλείων από τους διαδόχους του, γι’αυτό και η γλώσσα των προγόνων του Αλέξανδρου πρέπει να ήταν «οπωσδήποτε» ελληνική. Και μολονότι ο ίδιος ο Αλέξανδρος μπορεί να ένιωθε "Έλληνας", και δεν έχουμε λόγο να αμφισβητήσουμε τις σχετικές μαρτυρίες, ωστόσο αυτό δεν μας λέει πολλά σχετικά με το τι ένιωθαν οι Μακεδόνες του 6ου και 5ου αι π.Χ.. Επομένως, ξαναγυρίζοντας στο ζήτημα της Μακεδονικής, αυτό που υποστηρίζουμε είναι ότι η γλώσσα των Μακεδόνων πριν την επιβολή της Αττικής ως επίσημης γλώσσας του κράτους παραμένει άγνωστη: μπορεί πράγματι να ήταν μία διάλεκτος της Ελληνικής, ή μία γλώσσα συγγενική της Ελληνικής ή μία άλλη Ινδο-ευρωπαϊκή γλώσσα. Επιπλέον, η αντίληψη ότι η Μακεδονική πρέπει να ήταν μία διάλεκτος της Ελληνικής δεν θεμελιώνεται με ασφάλεια από τα υπάρχοντα στοιχεία, και είναι περισσότερο αποτέλεσμα ιδεολογικών και πολιτικών επιλογών, παρά γλωσσολογικών αναλύσεων. Σε κάθε περίπτωση, η πιθανότητα να είχε η Ελληνική συγγενικές γλώσσες, σε αντιστοιχία με όλες σχεδόν τις υπόλοιπες Ινδο-ευρωπαϊκές ομάδες γλωσσών (Κελτικές, Γερμανικές, Ιταλικές κλπ.), είναι πολύ μεγάλη, και μόνο σχετική έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι καμία γνωστή Ινδο-ευρωπαϊκή γλώσσα δεν φαίνεται να συγγενεύει στενά με την Ελληνική, με μόνη πιθανή εξαίρεση την Αρμενική, η οποία συγγενεύει έστω και σε μικρό βαθμό.

Συνοψίζοντας, παρά τα ελάχιστα στοιχεία και τις αντικρουόμενες μαρτυρίες των αρχαίων πηγών, η ελληνική έρευνα (στο βαθμό που εξακολουθεί να ασχολείται με το ζήτημα) εξακολουθεί να θεωρεί ότι η Μακεδονική ήταν αναντίρρητα μία ελληνική διάλεκτος, βασιζόμενη στην ανάγκη να αποδείξει ότι η «δόξα» των αρχαίων Μακεδόνων ανήκει στην Ελλάδα και να «διαφυλάξει» τα εθνικά της σύνορα από πιθανούς εχθρούς. Όλα αυτά είναι κατανοητά, και επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες (βλ. λ.χ. Barbour & Carmichael, 2000: "Language and Nationalism in Europe"), ωστόσο ανήκουν εξ ολοκλήρου στον χώρο της κρατικής ιδεολογίας και της πολιτικής εν γένει και μικρή σχέση έχουν με την γλωσσολογική έρευνα και τις μαρτυρίες. Και πραγματικά προδίδουν έναν περισσότερο ή λιγότερο κρυφό φανατισμό, αφού η γλώσσα που μιλούσαν οι Μακεδόνες του 6ου ή του 5ου ή και του 4ου αι. π.Χ., όποια κι αν ήταν, δεν αλλάζει ουσιαστικά καθόλου την εικόνα για την διάδοση της ελληνικής ως lingua franca στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου κατά την ελληνιστική περίοδο, που προφανώς αποτελεί και το σημαντικό στοιχείο «εθνικής υπερηφάνειας». Αλλά ο εθνικιστικός φανατισμός δεν σχετίζεται στενά με την επιστημονική έρευνα, παρά μόνο με την "κατάλληλη" έρευνα που επιβεβαιώνει τις βασικές του αρχες.

Θοδωρής Μαρκόπουλος


Share/Save/Bookmark

35 σχόλια:

J95 είπε...

Γι' αυτό το λόγο, στην πρόσφατη εγκυκλοπαίδεια των αρχαίων γλωσσών (Woodard, 2004), που περιλαμβάνει γλώσσες από διάφορες οικογένειες, η Μακεδονική κατατάσσεται στις γλώσσες για τις οποίες δεν έχουμε αρκετά στοιχεία για να μπορέσουμε να τις κατατάξουμε («insufficiently attested languages»), όπως και η Θρακική και αρκετές άλλες.

Έχει μαλλιάσει η γλώσσα μου να το λέω...

Ανώνυμος είπε...

Γίνεται μήπως να παραθέσετε πλήρως τη σχετική βιβλιογραφία αντί για τις συντομογραφίες Παναγιώτου 2001 κτλ. που δε λένε από μόνες τους τίποτα;

Ανώνυμος είπε...

Sosta to episimaineis, anorthografe, kai gi'auto paratheto mia epilektiki vivliografia gia to thema: an endiaferesai perissotero gia to thema, steile mas ena e-mail kai tha anevasoume kai mia pliresteri vivliografia.

- R. Woodard (2004) "Introduction". Sto: R. Woodard (ed.), "The Cambridge Encyclopedia of the World's Ancient Languages". CUP.
- C. Brixhe & A. Panayotou (1997) "Le Macedonien". Sto: F. Bader (ed.), "Langues Indo-Europeennes".
- A. Panagiotou (2001) 'H thesi tis Makedonikis'. Sto: A.Ph.Christidis (ekd.), "Istoria tis Ellinikis Glossas: apo tis arxes eos tis usteri arxaiotita".
- J. Curbera & D. Jordan (2001) "H glossa ton ellinikon katadesmon kai ton magikon papyron". Sto: Christidis....
-S. Barbour & C. Carmichael (eds.), (2000) "Language and Nationalism in Europe". OUP.

Th.

Ανώνυμος είπε...

Αυτό που δυσκολεύομε εγώ προσωπικά να καταλάβω είναι το πως έμαθαν η Μακεδόνες την Ελληνική γλώσσα, εάν υποθέσομε ότι μιλούσαν κάποια άλλη. Δηλαδή τον πέμπτον αιώνα μιλούσαν Μακεδονίτικα και τον τέταρτον την Αττική διάλεκτο? Αυτό είναι κατόρθωμα εάν σκεφθούμε την υποτυπώδη οργάνωση της παιδείας εκείνης της εποχής και ότι οι νότιοι Έλληνες δεν είχαν αποικήσει (εισχωρήσει) τόσο βαθιά στα μέρη της αρχαίας Μακεδονίας. Υπάρχει καμιά εξήγηση? Κανένα αρχαίο κείμενο σχετικά με το θέμα?

Ανώνυμος είπε...

Κοίτα να δεις. Γλωσσική αφομοίωση του τύπου που εικάζουν για τους Μακεδόνες αυτοί που δέχονται την ΙΕ, αλλά μη ελληνική, καταγωγή της αρχαίας Μακεδονικής δεν είναι ούτε απίθανη ούτε ιστορικά αμάρτυρη. Γνωστό παράδειγμα ο εκσλαβισμός των αρχικώς τουρκόφωνων Βουλγάρων κατά το μεσαίωνα. Γνωρίζουμε ότι επί Αρχελάου κατά τον ύστερο πέμπτο αιώνα υπήρχε κάποιου είδους πολιτισμική πολιτική ελληνικού προσανατολισμού με πιο γνωστή παράμετρό της την παρουσία του Ευριπίδη στην μακεδονική αυλή. Άλλοι ερευνητές δέχονται ότι η μακεδονική ελίτ (βλ. βασιλική οικογένεια και η πέριξ αριστοκρατία) ήταν ελληνόφωνη/ελληνοποιημένη/ελληνική και τελικά εξελλένισαν τους υποτακτικούς τους μέσω μιας μακράς διαδικασίας όχι απαραιτήτως βίαιης. Σύμφωνα με αυτή την άποψη ο γλωσσικός και πολιτιστικός εξελληνισμός των Μακεδόνων είχε προχωρήσει ήδη τον 5ο αιώνα και ολοκληρώθηκε κατά τον 4ο. Ένα πράγμα είναι σίγουρο: από μόνη της η γλωσσολογική επιστήμη δεν επαρκεί να καταθέσει οριστικό πόρισμα για την εθνοτική διάσταση των αρχαίων Μακεδόνων. Απαραίτητη η συνδρομή της αρχαιολογίας με βάθος ερευνητικού πεδίου αρκετών αιώνων. Πάσχει επομένως η "εθνικά ωφέλιμη" αρχαιολογία του 4ου αιώνα που όντως μαρτυρεί σχεδόν καθολικό εξελληνισμό της Μακεδονίας, αλλά ουσιαστικά βλέπει την τελική φάση μιας μακράς εξελικτικής διαδικασίας.

Ανώνυμος είπε...

Δυστυχώς οι επεξηγήσεις σας μου εγείρουν περισσότερες απορίες αντί να καθησυχάζουν. Δέχομαι ότι η ελίτ ήταν εξελληνισμένη (αν και εδώ πάλι αναρωτιέμαι διότι ο Ελληνικός πολιτισμός πέραν του έκτου αιώνα δεν ήταν αναπτυγμένος και επομένως για πιο λόγω να θέλουν αυτοί να γίνουν Έλληνες και όχι Πέρσες), αλλά αυτό δεν εξηγεί πώς ένας λαός μπορεί να αλλάξει μια γλώσσα. Το πολύ και στην καλλίτερη περίπτωση να έχομε μια διγλωσσία, η οποία να έχει διαρκέσει για αρκετούς αιώνες ή χιλιετίες ώστε να έχει καταγραφεί. Αυτή η διγλωσσία σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί στην δημιουργία μιας νέας γλώσσας όπως τα Αγγλικά ή και όλες οι νεολατινικές γλώσσες. Εκτός αυτού, έναν λαό δεν μπορείς να διατάζεις να αλλάξει μια γλώσσα, όσο και να το θέλει η αριστοκρατία. Μπορώ να παραθέσω άπειρα παραδείγματα όπως τα Βασκικά, τα Ουαλικά, τα Βρετονικά, τα Καταλονικά στην Ισπανία, ακόμα και τις Βαλτικές χώρες οι οποίες αν γινόταν η θέληση της άρχουσας τάξεις τώρα θα έπρεπε να μιλούν Γερμανικά. Επίσης στον Ελληνικό χώρο έχομε τα Βλάχικα και τα Αρβανίτικα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις έχομε διαθέσιμα την οργάνωση των σύγχρονων κοινωνιών με όπλο την παιδεία της ώστε η εκμάθηση της νέας γλώσσας να είναι εφικτή, ενώ στην αρχαία Μακεδονία έχομε μια απομακρυσμένη αγροτική κοινωνία όχι και τόσο ανεπτυγμένη, χωρίς κοινωνική οργάνωση άλλη πέραν ενός στρατού για να γίνονται σε τακτά διαστήματα επιδρομές στα γειτονικά βασίλεια, όπως συνηθιζόταν εκείνες τις εποχές, και χωρίς ούτε μια υποτυπώδη παιδία. Για να γίνει η αλλαγή μιας γλώσσας πρέπει να υπάρχουν και άλλες προϋποθέσεις όπως ανακάτεμα πληθυσμού και στενές κοινωνικές συναναστροφές και εμπορικές συναλλαγές. Αυτό δεν υπήρχε στην Μακεδονία πέραν της άρχουσας τάξης. Το πιο πιθανό είναι οι νότιοι Έλληνες που έκαναν συναλλαγές με τον ντόπιο πληθυσμό της Μακεδονίας, είτε στις παράλιες αποικίες τους ή εισχωρώντας βαθιά στα βόρεια μέρη να μάθαιναν Μακεδονικά. Αυτό βεβαίως δεν εξηγεί πως έμαθαν οι άλλοι Ελληνικά.

Το πιο πιθανόν είναι, κατά τη γνώμη μου, οι Μακεδόνες να μιλούσαν μια γλώσσα πολύ συγγενική με την Ελληνική, στο σημείο ώστε εάν δεν μπορούμε να την πούμε διάλεκτο, τότε αδελφική όπως είναι τα Φλαμανδικά με τα Γερμανικά ή τα Δανικά με τα Σουηδικά. Κατά αυτόν τον τρόπον η μετάβαση θα έπρεπε να ήταν πανεύκολη, και το κυριότερων, όχι εύκολα ανιχνεύσιμη. Σε τελική ανάλυση, εφόσον δεν μπορούμε να τεκμηριώσουμε την ύπαρξη της, τότε πως τη δεχόμαστε? Μία γλώσσα πάντα αφήνει τα ίχνη της στις μεταγενέστερες, είτε στο λεγόμενο substratum είτε σε διάφορα τοπωνύμια. Εάν δεν απατώμαι στην Ελληνική γλώσσα έχομε ίχνη (έστω τοπωνύμια) από Θρακικά, Πελασγικά, Φρυγικά, Ιλλυρικά, Κέλτικα, Ετρουσκικά αλλά όχι από Μακεδονικά?

Ανώνυμος είπε...

Nomizo oti isos paranoithikan ligo auta pou anaferontai sto keimenaki gia tin Makedoniki. Katarxin, to gegonos oti oi epigrafes pou exoume einai sxedon ex oloklirou stin Attiki den mas leei tipota gia ti glossa pou milouse o plithismos. Einai profanes oti i glossa tis grafis den tautizetai me ti proforiki glossa se polles koinonies, opos l.x. stis Dutikes pou eixan gia pollous aiones episimi tin Latiniki eno i omiloumeni itan safos diaforetiki.

Episis, akoma ki an kommati tou plithismou milouse tin Attiki, auto den mas leei tipota sxetika me to an upirxe Makedoniki glossa kai ti sxesi eixe me tin Elliniki kai alles glosses.

Einai pithano, opos paradexomaste kai sto arthro, h Makedoniki na itan suggeniki tis Ellinikis, kai etsi i metavasi apo ti mia glossa stin alli na itan sxetika eukoli. Alloste, ipirxe eisxorisi 'ellinofonon' plithismon sti Makedonia me diafores apoikies sti Halkidiki kai stin euruteri perioxi, ara upirxe mallon ektetameni glossiki epafi, akoma kai se mallon kathimerino epipedo.

Telos, h arxousa taxi 'borei' na kathorisei ti glossa milaei megalo meros tou plithismou. Ta pragmata einai polu periploka se auto to zitima, den einai o panisxuros laos pou kaneis den tou leei ti tha milisei. Akrivos stin Ellada, des ti egine me tis alles glosses pou ousiastika ekdioxthikan dia tis vias apo tin neolliniki glossiki pragmatikotita (p.x. slavomakedoniki). Exartatai fusika apo to eidos tou kathestotos, tin entasi tis glossikis politikis klp.

Thodoris

Ανώνυμος είπε...

-slavomakedoniki-

Nomizo prepei na diorthoso merika lathi. H slavomakedoniki zei kai basileyei. Kane mia volta stin Kastoria, Florina kai xoria tis Kozanis na to diapistoseis monos sou. Ayto einai pou me kanei na ypostirizo sthenara oti i epiboli mias glossas den einai apli ypothesi. O noon....


*************
-Dutikes pou eixan gia pollous aiones episimi tin Latiniki eno i omiloumeni itan safos diaforetiki.-

I Latiniki stis dytikes xores den htan potes episimi omiloysa. Itan aplos i grapti glossas tis grafiokratias, epizouse monon sto grapto logo, o loaos mazi me tin arxousa taksi sinexizan na miloun ti glossa tous. Telika nikise o o zontanos logos tou laou, i opia itan idia me tis arxousas taksis.

Ανώνυμος είπε...

Όπα, τό?χασα λίγο στο τέλος. Σε κάθε περίπτωση, παίδες, η σχέση Λατινικής και λοιπων γλωσσών στα πλαίσια της πάλαι ποτε Δυτικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν κάπως ανάλογη της σχέσης καθαρεύουσα-δημοτική (ή παλαιότερα αττικίζουσας-κοινής) πλην της χρονικής διάρκειας. Εξηγούμαι: τα γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, πορτογαλικά, καταλανικά, ρουμανικά και οι άλλες λεγόμενες νεο-λατινικές γλώσσες ήταν ακριβώς αυτό, προερχόμενες από τη λατινική γλώσσες. Δεν ήταν οι γλώσσες των λαών που ουδεμία σχέση είχαν με τη λατινική. Ήταν σάρκα και σώμα της. Απλώς ενώ η διοίκηση εξακολουθούσε να χρησιμοποιεί μια παρωχημένη μορφή της λατινικής (πρβλ. αρχαϊστική-καθαρεύσουσα), οι λαοί συνέχισαν να εξελίσσουν την ίδια γλώσσα (πρβλ. δημοτική) με τοπικές ιδιαιτερότητες, προϋπάρχοντα γλωσσικά στοιχεία κτλ.
Στο προκείμενο τώρα. Γενικώς συμφωνώ με τον Thodoris, αλλά επιμένω ότι η διά της αρχαιολογικής έρευνας εξέταση του πολιτισμού των κατοικούντων στο Μακεδονικό χώρο πληθυσμών μπορεί να προσφέρει πολύ εναργέστερη, αν και όχι πλήρη, εικόνα της εθνοτικής ταυτότητας (εθνοτικών ταυτοτήτων) των ?Μακεδόνων'. Η γλωσσική διάσταση του θέματος είναι μόνο μία πλευρά του σχετικού ερωτήματος. Ααα, και κάτι άλλο που δεν έχει ειπωθεί ρητά so far. Τα όρια του Μακεδονικού κράτους πριν τον Φίλιππο ήταν σχεδόν λάστιχο. Λόγω της πολιτειακής ιδιαιτερότητας της Μακεδονίας (βασιλεία με αριστοκρατικά στηρίγματα) οι ελεύθεροι άρρενες κάτοικοι της περιοχής ήταν υπήκοοι και όχι πολίτες. Με άλλα λόγια ΑΝ, π.χ., το 452 π.Χ. (τυχαία χρονολογία) ο Μακεδονικός στρατός εισέβαλε στο τάδε πριγκηπάτο με επιτυχία και ΑΝ ο πληθυσμός δεν εξανδραποδιζόταν, τότε οι ηττημένοι αυτομάτως γίνονταν υπήκοοι της Μακεδονίας. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι διάφοροι μη-Έλληνες και μη-Μακεδόνες, Ιλλυριοι, Θράκες, Δαρδανοι κτλ., είχαν κάποια στιγμή την "τιμή" να τους αποδοθεί Μακεδονική υπηκοότητα. Καταλαβαίνετε λοιπόν για τι μπέρδεμα μιλάμε, για τι δυνάμει γλωσσικές επιμειξίες, γιατί οι διάφορες Μακεδονικές λέξεις του Ησυχίου μπορεί να είναι όντως αμάρτυρες ελληνικές λέξεις, ή, ας πούμε, ιλλυρικές λέξεις που πέρασαν στο σώμα της ελληνικής Μακεδονικής διαλέκτου, ή ιλλυρικές λέξεις που πέρασαν στο σώμα της μη-ελληνικής Μακεδονικής γλώσσας, ή γνήσιες Μακεδονικές, ΙΕ, αλλά μη-ελληνικές λέξεις κ.ο.κ. Χάος ατελείωτο. χεχεχε.

talos είπε...

Σχετικά με τα Σλαβομεκεδονικά και τα Αρβανίτικα, νομίζω ότι η εξέλιξη των δύο αυτών γλωσσών είναι απολύτως ενδεικτική αυτού που αναφέρει η καταχώριση. Μπορεί να υπάρχουν πληθυσμοί που τα μιλάνε ακόμα, αλλά η πορεία τους είναι ταχέως φθίνουσα.

Οι μαρτυρίες που ξέρω είναι ότι πριν το πόλεμο ακόμα, τα Αρβανίτικα ήταν πρώτη γλώσσα σε μια ευρύτατη έκταση από τα ενδότερα της Αττικής και την Σαλαμίνα, μέχρι την Βόρεια Άνδρο π.χ. Υπήρχαν το 1930 (όπως με διαβεβαιώνουν παπούδες - προσωπικές μαρτυρίες δηλαδή) φαντάροι από την Σαλαμίνα που δεν μπορούσαν να μιλήσουν Ελληνικά καθόλου όταν στρατεύονταν. Τώρα ακόμα και η δυνατότητα ομιλίας της γλώσσας ανάμεσα στους νεώτερους αρβανίτικης καταγωγής είναι εξαιρετικά μειωμένη. Δεν ξέρω αν υπάρχουν σχετικά στατιστικά στοιχεία, αλλά έχω την αίσθηση ότι μέσα σε 175 χρόνια Ελληνικού κράτους, τα Αρβανίτικα είναι στα πρόθυρα της εξαφάνισης. Κάτι παρόμοιο ισχύει και για τα Σλαβομακεδνικά, αλλά και γιά άλλες τοπικές "διαλέκτους" όπως τα Τσακώνικα, των οποίων ομιλητές πλεόν είναι κάτι εκατοντάδες γέροι (ως επί το πλείστον).

Ανώνυμος είπε...

Μιας και η κουβέντα συνεχίζετε σχετικά με την Σλαβομακεδονική, θέλω να προσθέσω τις σκέψεις μου. Αυτή η γλώσσα άντεξε πάνω από μία χιλιετία σε αυτές τις περιοχές, πέρασε το βυζάντιο, όλη την τουρκοκρατία και όλους τους διωγμούς του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Τα περίεργο δεν είναι ότι σήμερα είναι σε φθίνουσα πορεία, αλλά ότι άντεξε 90 χρόνια σύγχρονου κράτους και σύγχρονης παιδείας και μάλλον θα αντέξει άλλον ένα αιώνα έως ότου εξαφανισθεί τελείως. Κάνοντας τις σχετικές ιστορικές αναλογίες, σε κάνει να απορείς πως οι αρχαίοι μακεδόνες άλλαξαν την γλώσσα τους σχετικά τόσο εύκολα, έστω και αν υποθέσουμε ότι η μετάβαση έγινε σε διάρκεια χιλιετίας (από το 1000 Π.Χ. έως το πρώτο αιώνα Π.Χ.).

Ανώνυμος είπε...

Θεωρώ ότι δεν είναι απολύτως ορθό να μιλάμε για τη σλαβομακεδονική με όρους αντοχής απέναντι σε εξωτερικές πιέσεις καθόλη τη διάρκεια της παρουσίας της στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας. Εννοώ ότι το αξιοπερίεργο, όπως σωστά επισημαίνεις, είναι ότι η γλώσσα αυτή άντεξε στο χώρο της ελληνικής Μακεδονίας μετά το 1913, όταν και άρχισαν οι πρώτες μεγάλες πιέσεις (πιέσεις που επρόκειτο να ενταθούν αργότερα) κατά των σλαβόφωνων Μακεδόνων. Πριν το 1913 και κατά το μεγαλύτερο διάστημα της δεύτερης χιλιετίας η Σλαβομακεδονική (όπως και οποιαδήποτε άλλη ομιλούμενη στη Βαλκανική χερσόνησο γλώσσα )δεν υφίστατο διώξεις διοικητικού χαρακτήρα (δε μιλάω για έμμεσες πιέσεις κατά γλωσσών που έχουν να κάνουν με το κύρος του οποίου χαίρουν άλλες "ανταγωνιστικές" προς τις πρώτες γλώσσες σε συγκεκριμένες ιστορικοκοινωνικές συνθήκες). Από την άλλη η σλαβομακεδονική (κατασκεύασμα σε μεγάλο βαθμό και αυτή η γλώσσα, όπως και η σύγχρονη ελληνική) ενισχ?θηκε πολύ στα πλαίσια της σύγχρονης Δημορκατίας της Μακεδονίας, ενίσχυση που αποτέλεσε και αποτελεί αντίρροπο στην δίωξή της από το ελληνικό κράτος. Νομίζω επομένως ότι οι ιστορικές αναλογίες μεταξύ της σύγχρονης σλαβομακεδονικής και της αρχαίας μακεδονικής (αν βέβαια ήταν χωριστή γλώσσα, καθότι αυτό είναι το ζητούμενο) δεν είναι και τόσο ανάλογες.

Ανώνυμος είπε...

Σκοπός μου δεν είναι να δημιουργήσω κάποια πολιτική ένταση, ούτε έχω πολιτικούς σκοπούς σχετικά με την Σλαβομακεδονική. Θα μπορούσα να παραθέσω υπεράριθμα άλλα παραδείγματα, όχι μόνο από τον ελληνικά χώρο αλλά από όλοι την Ευρώπη. Η θέση μου είναι αρκετά ακλόνητη ότι η αλλαγή μιας γλώσσας δεν είναι απλή υπόθεση, όπως και το ότι μια γλώσσα πάντα αφήνει τα ίχνη της στις μεταγενέστερές της. Απορώ πως κανείς ιστορικός δεν ενδιαφέρθηκε να μελετήσει το όλο θέμα από αυτή την σκοπιά.

Ανώνυμος είπε...

τα τελευταία χρόνια έχουν βρεθεί και εξακολουθούν να ανευρίσκωνται επιγραφές σε τάφους απλών ανθρώπων του πρώιμου πέμπτου αιώνα με 90% ελληνικά ονόματα, και μάλιστα πρωτότυπα, ιδιόρρυθμα, όπως ακριβώς θα περίμενε κανείς να συμβαίνη σε μία διάλεκτο. Αυτό κατά την γνώμη μου είναι το πιο σημαντικό επιχείρημα υπέρ της ελληνικότητα ςτης μακεδονικής. Σχόλια;

foutre

valentin είπε...

@foutre: Δεν ξέρω τι έχεις υποψη σου. Ακόμα και η Παναγιώτου που έγραψε το 2001 επαναλαμβάνει το προ δεκαετίας υλικό της. Γενικά η κουβέντα για το θέμα έχει πέσει.

Ανώνυμος είπε...

αναφέρομαι σε δημοσιεύματα στον τύπο που προέρχονται από συνεντεύξεις τύπου αρχαιολόγων, πιθανώς πρόκειται για αδημοσίευτο επιγραφικό υλικό. τελευταία φορά που θυμάμαι πρόχειρα επρόκειτο για ταφές στο Αρχοντικό Κοζάνης την άνοιξη του 2005. προφανώς έχει κυλήσει νερό στο αυλάκι της αρχαιολογίας από το 1991, ίσως το ίδιο θα έπρεπε να γίνη και για την φιλολογία. αν εν πάση περιπτώσει λάβουμε ως υπόθεση εργασίας ότι ισχύει αυτό που γράφω, πώς θα μπορούσε να ερμηνευτή κατά της ελληνικής υπόθεσης; Και ένα τελευταίο σχόλιο: η μακεδονική υπόθεση πάσχει μάλλον επιστημονικά κατά την γνώμη μου κατά το ότι δεν είναι διαψεύσιμη. Δηλαδή ό,τι στοιχεία υπέρ της ελληνικότητας και αν έρθουν στο φως, πάντα θα μπορή κάποιος να ισχυρίζεται ad infinitum ότι «ναι, αλλά οι πιο αρχαίοι και άρα γνησιώτεροι Μακεδόνες μιλούσαν μακεδονικά, απλώς δεν είχαν γραφή, αυτά που βλέπετε είναι μόνο η άρχουσα τάξη κ.λπ.».

φούτρε

Ανώνυμος είπε...

λοιπόν, ψάχνοντας λίγο βρήκα αυτό http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2979685_24/08/2003_74390, εκεί αναφέρεται μία ιωνική επιγραφή του 500 π.Χ. από τους αρχαιολόγους της ΙΖ΄ Εφορείας (το Αρχοντικό τελικά είναι στον ν. Πέλλας). Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι έχω διαβάσει κάτι πιο πρόσφατο στην Καθημερινή σχετικά, αλλά δεν μπορώ να το βρω.

φούτρε

Ανώνυμος είπε...

Δεν έχω υπόψη μου το επιγραφικό υλικό που αναφέρεις, και έτσι δεν μπορώ να το σχολιάσω. Πάντως, δεν θα είχα κανένα πρόβλημα αν αποδειχτεί ότι η Μακεδονική ήταν μια ελληνική διάλεκτος, επομένως μακάρι να βρεθούν επαρκή στοιχεία για να αποδειχτεί αυτή η θέση ή όποια άλλη. Αυτό που στιγματίσαμε είναι η χρήση της αρχαίας Μακεδονικής ως ελληνικής διαλέκτου για εθνικιστικούς λόγους τα προηγούμενα χρόνια.
Όσο για την διαψευσιμότητα:Καταρχήν, δεν πιστεύω απόλυτα σ'αυτή την αρχή που νομίζω πρώτος ο Popper έθεσε τόσο απόλυτα στην επιστημολογία, είναι σημαντική, μπορεί όμως μία θεωρία να μην μπορεί να διαψευστεί εύκολα σε μία περίοδο αλλά αυτό να αλλάξει υπό άλλες συνθήκες, επομένως αυτό δεν επαρκεί για να μην υποστηριχθεί η θεωρία αυτή. Πάντως, μπορεί να υπάρξουν στοιχεία που να γύρουν την πλάστιγγα, ειδικά για την Μακεδονική: αρχαϊκές επιγραφές, πριν απ'τον 5ο αιώνα, σε μια εποχή που οι επαφές μεταξύ Μακεδόνων και (άλλων?) Ελληνικών κρατών ήταν πολύ λιγότερες. Επομένως, δεν υποστηρίζουμε μία θέση μη διαψεύσιμη.
Θα προσπαθήσω να βρω και το τελευταίο επιγραφικό υλικό για να εκφέρω γνώμη.

Ανώνυμος είπε...

Μετά από ομολογουμένως όχι και τόσο ενδελεχή μελέτη του θέματος επιστρέφω με ένα-δύο παράπονα για το αρχικό σημείωμα. Σωστή και πέραν οποιασδήποτε κριτικής η κατάδειξη του πολιτικού χαρακτήρα της γλωσσολογικής έρευνας. Στο πλαίσιο τούτο, ωστόσο, αποφάνσεις όπως "η Παναγιώτου (2001), η οποία είναι η ερευνήτρια που υπερασπίζεται τα τελευταία χρόνια την ελληνικότητα της Μακεδονικής" ενέχουν κάποια αρνητική χροιά. Τουλάχιστον αυτή την εντύπωση αποκόμισα όταν πρωτοδιάβασα το άρθρο. Και όμως η παραπάνω περιγραφή της επιστημονικής θέσης της Παναγιώτου είναι μονόπλευρη και την αδικεί κατάφωρα. Οι Παναγιώτου και Βrixhe λοιπόν ισχυρίζονται ότι ενώ η Μακεδονική γλώσσα της εποχής του Φιλίππου είναι αδιαμφισήτητα ελληνική, είχε προϋπάρξει στον Μακεδονικό χώρο μια διαφορετική Φρυγική γλώσσα που άφησε τα αποτυπώματά της στη Μακεδονική διάλεκτο εν είδει διαλεκτικών τύπων προτού εξαφανιστεί κάπου τον 5ο αιώνα π.Χ. Συγγνώμη, αλλά αυτή η πολύ πιο περίπλοκη εικόνα της γλωσσικής κατάστασης στην αρχαία Μακεδονία δεν αντικατοπτρίζεται σε καμιά περίπτωση στην προαναφερθείσα αποτίμηση (σας) της θέσης της Παναγιώτου ως ανήκουσας σε κάποιον που επιχειρηματολογεί υπέρ της ελληνικότητας της Μακεδονικής (και όλα αυτά αφού έχει γίνει αναφορά σε πολιτικές σκοπιμότητες και στο γεγονός ότι η ελληνική πλευρά θεωρεί σιωπηλά το θέμα λήξαν). Πείτε μου αν έχω άδικο.

Πάμε τώρα στους καταδέσμους. Όντως τέτοια κείμενα συχνότατα βρίθουν φορμουλαϊκών τύπων, ακατάληπτων λέξεων κτλ. ΟΜΩΣ... οι γενικές αυτές διαπιστώσεις δεν μπορούν να εφαρμοστούν ως τυφλοσούρτης και να οδηγήσουν σε αφορισμούς του τύπου "το επιγραφικό υλικό είναι απολύτως ανεπαρκές για οποιαδήποτε, πόσο μάλλον για ασφαλή συμπεράσματα".
Ο μεγάλων διαστάσεων, λοιπόν, κατάδεσμος της Πέλλας των αρχών του 4ου π.Χ. αιώνα δε φαίνεται να περιέρεχει τίποτα το ακατάληπτο (πλην του τελευταίου στίχου που δε σώζεται ικανοποιητικά), αλλά αντιθέτως βρίθει διαλεκτικών τύπων. Το σημαντικό στοιχείο είναι ωστόσο ότι οι τύποι αυτοί δεν ερμηνεύονται ως δάνεια της Αττικής διαλέκτου, αλλά ανάγονται σε δωρικές και ελληνικές βορειοδυτικές διαλέκτους. Το αστείο δε είναι ότι ο κατάδεσμος τούτος φαίνεται να καταρρίπτει και τη θεωρία των Brixhe και Παναγιώτου περί προϋπάρχουσας Φρυγικής γλώσσας (για λόγους αρκετά περίπλοκους που έχουν να κάνουν με λεπτά γλωσσολογικά ζητήματα τα οποία δεν είναι του παρόντος)

Τέλος ένα σχόλιο για τις μαρτυρίες: ένα πολύ σημαντικό corpus γλωσσολογικών ενδείξεων είναι τα Μακεδονικά ονόματα που όχι μόνο είναι ελληνικά (το γνωστά και ad nauseam χρησιμοποιούμενα παραδείγματα είναι τα Φίλιππος και Αλέξανδρος), αλλά πολύ περισσότερο μη-αττικά Ελληνικά (Βερενίκη αντι για Φερενίκη, Βάλακρος αντί για Φάλακρος). Τούτο πάει αντίθετα στη θεωρία ότι η Μακεδονική γλώσσα δημιουργήθηκε αποκλειστικά και μόνο ως αποτέλεσμα εξαττικισμού.

Τέλος να ξεκαθαρίσω κάτι: απεχθάνομαι τον εθνικισμό και θεωρώ ότι το ζήτημα της καταγωγής της Μακεδονικής γλώσσας (και της εθνικότητας των αρχαίων Μακεδόνων) δεν έχει να κάνει σε τίποτα με το σύγχρονο, λεγόμενο Μακεδονικό ζήτημα. Διαβάζοντας ωστόσο κάποια από τη δευτερογενή βιβλιογραφία τείνω να καταλήξω ότι όλες οι ενδείξεις που έχουμε βεβαιώνουν τις γλωσσολογικές θεωρίες περί της Μακεδονικής ώς ελληνικής διαλέκτου και νομίζω ότι είναι κάπως άδικο να απαξιώνουμε de facto τους έλληνες ερευνητές ως εκκινούμενους από συνειδητά ή ασυνείδητα εθνικά κίνητρα. Αυτό δε μειώνει στο ελάχιστο την εγκυρότητα των επισημάνσεων του πολιτικού χαρακτήρα που από παλιά έχει προσλάβει η σχετική έρευνα. Γιατί βέβαια άλλος ο πρώην υπουργός της Δεξιάς Μάρτης, ο Παπαθεμελής και το κακό το συναπάντημα και άλλη η Παναγιώτου.

Φιλικά

Ανώνυμος είπε...

Λοιπον, να συνεχίσουμε την κουβέντα πάνω στα ζητήματα που τέθηκαν στο προηγούμενο σχόλιο.

α) Σχετικά με την Φρυγική: πράγματι, υποστηρίζουν κάτι τέτοιο για να εξηγήσουν ορισμένες λέξεις και τύπους που είναι αλλιώς δυσερμήνευτες. Αλλά και αυτή η άποψη δεν στηρίζεται σε επαρκή δεδομένα, είναι απλά μία υπόθεση. Γιατί π.χ. να μην υποθέσουμε ότι αυτή η Φρυγική ήταν η γλώσσα που μιλούσαν οι 'Μακεδόνες'; Και αυτό μία υπόθεση θα ήταν. Γενικά, αυτή η άποψη μοιάζει με καταφυγή, και δεν στηρίζεται.

β) Επιγραφικό υλικό: Δε βλέπω πώς ένας κατάδεσμος του 4ου αιώνα είναι κρίσιμος για όσα υποστηρίζονται. Δεν αλλάζει τα επιγραφικά δεδομένα (λ.χ. το 99% στην Αττική διάλεκτο). Και δε νομίζω ότι με τέτοια δεδομένα, ακόμα και αν υπάρχοθν 10, ακόμα και 50 επιγραφές μη Αττικές, μπορεί κανείς να βγάλει επαρκή συμπεράσματα. Όσο για τοθς διαλεκτικούς τύπους, δεν αποδεικνύουν τίποτα: σε πολλές περιοχές έχει βρεθεί επιγραφικό υλικό από διαφορετικές διαλέκτους, πόσο μάλλον όταν οι βορειοδυτικές είναι κοντινές γεωγραφικά. Θα πρέπει να υπάρξει πολύ μεγαλύτερο corpus για να βγουν συμπεράσματα.

Γενικά, να επαναλάβω ότι δεν υποστηρίζουμε την μία ή την άλλη θέση. Αλλά πιστεύουμε ότι είναι υπερ-απλούστευση να μιλάμε για την Μακεδονική ως αναντίρρητα αρχαία ελληνική διάλεκτο, και ότι αυτή η θέση αρχικά υποστηρίχθηκε για ξεκάθαρους πολιτικούς λόγους. Ενδεχομένως η Παναγιώτου να μην έχει τις ίδιες πολιτικές απόψεις και να μην την αφορά αυτός ο σχολιασμός. Νομίζω όμως ότι δεν θα έπρεπε να δίνει τέτοια απλουστευμένη εικόνα, σε κάθε περίπτωση. Τουλάχιστον με βάση τα δεδομένα που επικαλείται.

Ανώνυμος είπε...

υπηρχε Μακεδονικη γλωσσα?
Πριν ψαξουμε ποι ηταν αυτη πρωτα θα επρεπε να αποδειξουμε οτι υπαρχει

Ανώνυμος είπε...

Δεν υπαρχει κανενα στοιχειο που να αποδεικνυει υπαρξη Μακεδονικης γλωσσας.
Χωρις ομως να υπαρχει Μακεδονικη γλωσσα ψαχνουμε να βρουμε που αυτην ανήκει.
Ειναι σαν να ψαχνω να βρω απο ποια οργανωση πληρωνεται καποιος χωρις να αποδειξω οτι πληρωνεται απο καποια οργανωση.
Εχω την εντυπωση οτι το αρχικο αρθρο ειναι σκοπιμως προβοκατορικο.
Ο αρχικος συγγραφεας θα επρεπε να παραθεσει καταρχην καποια στοιχεια υπαρξης τετοιας γλωσσας.
Αν παλι εννωει ως μακεδονικη γλωσσα αυτο που μιλουσαν οι μακεδονες τοτε ειναι ατυχης η εκφραση Μακεδονικη γλωσσα αλα θαπρεπε να λεει η γλωσσα των Μακεδονων η οποια δεν ηταν απαρετητα μακεδονικη.
Αλλωστε δεν εχει καθε περιοχη την γλωσσα της ουτε καν ολοι οι λαοι εχουν δικια τους γλωσσα.
Ευχαριστω

Akritas είπε...

Η αρχαία Μακεδονική γλώσσα εδώ και καιρό και κυρίως μετά τις δημοσιεύσεις για τον κατάδεσμο της Πέλλας έχει αναγνωριστεί ΔΙΕΘΝΩΣ σαν κλάδος της αρχαίας Ελληνικής με τα κάτωθι αναγνωριστικά στοιχεία(στην αγγλική):

Ancient Macedonian language (provisional ISO-DIS 639-3.5 XMK).
Subgrouping Code : Ancient Greek language or IEGreekB
Group code: Greek Language or IEGreek.

πηγή
http://linguistlist.org/forms/langs/LLDescription.cfm?code=xmk

Ανώνυμος είπε...

Apla na parathrhso oti sumfona me to link pou dineis, pouthena den anaferetai h Makedonikh os elliniki glossa, alla oti anhkei se klado 'Makedonikh' mesa se eurutero Indo-europaiko ELliniko B klado, diladi se klado sxetizomeno me tin arxaia elliniki alla oxi ton idio, se kamia periptosi.
Thodoris
Anorthografos

Ανώνυμος είπε...

Σχετικά με τη Μακεδονική γλώσσα/διάλεκτο έχω να πω τα εξής:
1) Σαφώς και δεν έχουμε τα στοιχεία για να κινηθούμε σε απόλυτα σταθερό έδαφος , αλλά:
2) Ο καταδεσμός αναγνωρίστηκε ως βορειοδυτική ελληνική διάλεκτος (ΒΔΕΔ).
3) Σαφώς και τα ονόματα δεν αρκούν για να δείξουν την καταγωγή κάποιου λαού , μιας και όποιος εξελληνίστηκε απέκτησε ελληνικά ονόματα , αλλά απέκτησε ελληνικά ονόματα σε Αττική (Κοινή) μορφή. Τα πιο παλιά μακεδονικά ονόματα είναι κατά το 95% με ελληνική ετυμολογία , αλλά το βασικότερο είναι σε ΒΔΕ μορφή : Περδίκκας αντί Περιδίκαιος , Αμύντας αντί Αμύντης , Αλκέτας αντί Αλκαίος ή Άλκων , Ευρυδίκα , Αντιγόνα , Αμαδίκα αντί των αντίστοιχων Αττικών Ευριδίκη , Αντιγόνη , Αμαδίκη.
4) Το 415 π.Χ. ο αθηναίος κωμικός Στράτις ανέβασε κωμωδία με τίτλο «Μακεδόνες» όπου ένας Αθηναίος και ένας Μακεδόνας ΣΥΝΟΜΙΛΟΥΝ ο καθένας στη διάλεκτο του. Ο Μακεδόνας π.χ. λέει «ΥΜΜΕΙΣ ΩΤΤΙΚΟΙ» , αντί του «ΥΜΕΙΣ ΑΤΤΙΚΟΙ» , από όπου φαίνεται ότι η σύνταξη της μικρής αυτής φράσης είναι ..περίεργη .. αλλά ελληνικότατη.
5) Ο Ησύχιος παρέταξε 150 περίπου λέξεις της «Μακεδονικής» που φάνταζαν περίεργες στους υπόλοιπους Έλληνες ..από αυτές πάνω από 100 αναγνωρίστηκαν ως ελληνικής ετυμολογίας. Δηλαδή όταν το 60% των περίεργων λέξεων μαζί με το υπόλοιπο μη-περίεργο κλάσμα
λέξεων είναι ελληνικής ετυμολογίας μιλάμε για μια «γλώσσα»πάνω από 90% όμοια με την «κοινή» ελληνική.Ήθελα να ξέρω τα Δωρικά τι βαθμό ομοιότητας έχουν με την «κοινή» ;
6) Τα πιο πρώιμα τοπωνύμια της κοιτίδας των Μακεδόνων που χρονολογούνται στην αρχαϊκή εποχή αναγνωρίζονται ως ελληνικά :Λεβαία , Λείβηθρα , Πιερία , Ημαθία , Αιγές , Δίον , Αιγύδιον/Αιγίδιον κλπ
7) 12/12 ονόματα μηνών των αρχαίων Μακεδόνων είναι ΑΝΑΜΦΙΒΟΛΑ ελληνικά (υπερβερεταίος,Απελλαίος κλπ) και αυτά τα ονόματα σχετίζονται με την πρώιμη ιστορία και παράδοση των Μακεδόνων..έχουν όμοια ονόματα στους διάφορους μήνες των διαφόρων ελληνικών διαλέκτων.
8) Ο «μακεδόνας» θεός του πολέμου είναι ο Ενυάλιος και σαν τέτοιος εμφανίζεται ο Άρης στον Όμηρο ,μαζί με τη σύντροφό του Ενυώ και τον ομηρικό στίχο «ΑΝΑΞ ΕΝΕΡΩΝ ΑΙΔΟΝΕΥΣ» = «Άδης βασιλιάς των νεκρών» , δηλαδή ενύω = σκοτώνω στα αρχαϊκά ελληνικά.
9) Πλέον στην Αιανή έχει ανακαλυφθεί καθαρά μυκηναϊκή πόλη και έχει βρεθεί φράση Β΄ Γραμμικής.
10) Ο Ο.Masson στο Oxford Classical dictionary (1996)δηλώνει ότι «μπορούμε σχεδόν να κατασταλάξουμε στο ότι η Μακεδόνική είναι ΒΔΕ διάλεκτος».
11) Ιδιαιτερότητες της «Μακεδονικής» που την «ξεχωρίζουν»από τις υπόλοιπες ελληνικές διαλέκτους έχουν βρεθεί κα ισε άλλες διαλέκτους ή αρχαϊσμούς της ελληνικής. Π.χ. το μακεδονικό «β» αντί του «φ» («κεβαλή» αντί «κεφαλής», «Βέρροια» αντί «Φέρροιας» κλπ) έχει βρεθεί τόσο στα Δωρικά («βωνά» αντί «φωνής») και στον Αριστοφάνη (το πουλί με κόκκινο κεφάλι λέγεται στισ «΄Ορνιθες» «κεβλήπυρις»). άλλο παράδειγμα είνα ιτο μακεδονικό «δ» αντί του «θ» π.χ. Δῶραξ αντί θώραξ ..Η εναλλαγή δ,θ,τ δεν είναι άγνωστη στην ελληνική ..π.χ. τόπος/δάπος (ημεδαπός,τηλεδαπός,αλλοδαπός), η μακεδονική πόλη Αιγίδιον και η Αιτωλική Αιγίτιον , το αττικό «ανθί-» αντί του πιο «κοινού» «αντί-». άλλο παράδειγμα είναι η μακεδονική λέξη για τη σωτηρία , «σαυτωρία» , όποιος γνωρίζει ότι το «ω» προστέθηκε αργότερα στην ελληνική εκεί που το φωνήεντα ο,υ συνυπήρχαν μαζί με άλλα φωνήεντα (φάος/φώς , Ιάονες/Ίωνες, Θέα ορώ/θεωρώ κλπ), τότε δεν πρέπει να ξαφνιάζει το «σαυτωρία» σε μια από τις αρχαϊκότερες και συντηρητικότερες διαλέκτους της ελληνικής.

Akritas είπε...

@ Θόδωρα

το IEGB τι σημαίνει ?

IE..Greek..B

αυτό δεν σημαίνει?
μέχρι στις αρχές του 90 δεν τολμούσε κανείς να το πει αυτό.

@ ανώνυμε(Μάϊος 24, 2008 1:41 πμ)
το πρόβλημα με την μακεδονική γλώσσα δεν είναι οι λέξεις αλλά η γραμματική. Εάν είχαμε περισσότερες επιγραφές τύπου κατάδεσμου Πέλλας η μακεδονική θα ήταν ήδη αναγωρισμένη σαν Ελληνική διάλεκτος.

Kamvysis είπε...

ΑΧ! Θα γράψω κι εγώ τα λίγα που ξέρω.
1) Σε σχέση με τους αρχαίους Μακεδόνες. Μπορεί να μην έχουμε πολλά στοιχεία, αλλά η γενική αίσθηση είναι ότι οι Παλαιοελλαδίτες Έλληνες των κλασσικών χρόνων θεωρούσαν τους Μακεδόνες κάτι μεταξύ Ελλήνων και βαρβάρων, χωρίς έμφαση στο ότι είναι άλλη φυλή. Πράγμα που δεν βασίζεται τόσο στο αν η αρχαία Μακεδονική είναι ή όχι ελληνική διάλεκτος, αλλά στο ότι οι Μακεδόνες μέχρι τον 5ο αιώνα ζούσαν σε έναν κόσμο κάπως αποκομμένο από πλαίσιο Σικελία-Στερεά + Πελοπόννησος + Ιωνία . Όπως και με τους Αρκάδες, π.χ., ή τους Ακαρνάνες οι Αθηναίοι, δια του πρίσματος των οποίων βλέπουμε τους άλλους, δεν είχαν και τόσο συχνές επαφές. Επειδή ήτανε έξυπνοι άνθρωποι οι Έλληνες της πόλης-κράτους, κοίταζαν πολύ περισσότερο τις πρακτικές αρετές και όχι τους ιστορικούς τίτλους, γι' αυτό και οι αρχαίοι έδειχναν πολλές φορές βαθύτατο σεβασμό
για τους Αιγύπτιους, τους Πέρσες ή τους Φρύγες, εάν κάτι τους κινούσε το θαυμασμό. Γι' αυτό και απ' ό,τι φαίνεται δεν κάθονταν τόσο να δουν αν οι Μακεδόνες είναι ή όχι βάρβαροι, αλλά αν αποτελούν αξιόλογη πολιτική δύναμη. Το πρόβλημα του Δημοσθένη δεν ήταν ότι θα "χαθεί η ουσία του ελληνισμού" αλλά ότι πρακτικά και ξάστερα "αυτός εκεί θα μας φάει εμάς τους Αθηναίους".

2) Όπως υπογραμμίζει κάπου ο Φίνλεϋ, οι Έλληνες αλληλοαναγνωρίζονταν ως τέτοιοι όχι με έμφαση στην κοινή καταγωγή (ποιος να θυμάται τότε) αλλά στην παρόμοια κουλτούρα, μύθους, ντύσιμο, έθιμα θρησκευτικά, γλώσσα και τρόπος σκέψης και συνήθειες. Σε σχέση με την καταγωγή, η διαφορά Ιώνων και Δωριέων ήταν το επικρατούν κριτήριο κατηγοριοποίησης.
Μην ξεχνάτε δε ότι, εφόσον τότε δεν υπήρχανε παράγοντες βιομηχανικής ενοποίησης (π.χ. ρούζα πρετ-α-πορτέ, τηλεοράσεις κ.λπ., η ποικιλία στην εξωτερική εμφάνιση και σε όλα τα άλλα πρέπει να ήταν μεγάλη. Φαίνεται πως οι εύπορες τάξεις πάντα είχαν την τάση να δημιουργούν ένα είδος υπερεθνικής ελίτ, όπως βλέπουκμε ήδη στιον Όμηρο και όπως βλέπουμε και σήμερα, επειδή είχαν δυνατότητα κινητικότητας χωρίς να απειλείται διαρκώς η βάση τους.
3) Για τα εθνικιστικά, για να μπορέσεις να συζητήσεις με κάποιον ελληναρά πρέπει να του δώσεις να καταλάβει ότι κατά πάσα πιθανότητα ΔΕΝ ΚΑΤΑΓΕΤΑΙ εξ αίματος απευθείας από τους αρχαίους Έλληνες κι εν πάσει περιπτώσει δεν μπορεί να το αποδείξει, ότι ΕΤΥΧΕ να μιλάει μια εξέλιξη της γλώσσας που μιλάγανε, ότι η εθνική συνείδηση είναι ΜΥΘΕΥΜΑ και ότι ουδέποτε υπήρχαν όχι 50.000 αλλά ούτε 100 νοματαίοι που να επικοινωνούν τηλεπαθητικά με την υπερχρονική ουσία του ελληνισμού ανά τους αιώνες Αυτό το πράγμα εν υπάρχει, είναι μυθολογιάρα. Οπότε αν ο προ-προ^123 προπάππους του μιλούσε μακεδονίτικα ΔΕΝ ΕΧΕΙ σχέση με το αν είναι δικιά του η Μακεδονία, που και νάτανε, τι θα την έκανε; Αλλά άντε να το καταλάβει. Επίσης η Ντορούλα ξέρει πολύ καλά ότι δεν τη νοιάζει η επιστήμη αλλά η πολιτική, και γενικά οι επιστήμονες είναι κακοί πολιτικοί και τούμπαλιν.

Akritas είπε...

Ο Χρήστος Γιανναράς στην ερώτηση έαν η Ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση απάντησε ?

[Σαφώς συνείδηση, με την πρωτογενή ελληνική σημασία της λέξης:
συν­είδηση, σύνολο των «ει­δήσεων», των όσων η ό­ραση εποπτεύει και συ­γκροτεί σε διαυγή ενοείδεια επιγνώσεων.
Επιγνώσεων κοινωνούμενου λόγου και Ιστορίας, επομένως ήθους και επιτευγμάτων α­λήθειας (επιστήμης και τέχνης) - αυτό που ήταν πάντοτε η ελληνικότητα πέρα α­πό εθνοφυλετικές ιδιοτέλειες.]

άρα ο οποισδήποτε Εθνικιστής Ελληναράς είναι εξίσου μωρός με τον Εθνομηδενιστή που πιστεύει ότι το έθνος ή καλύτερα η εθνική ταυτότητα είναι δημιούργημα 100-200 χρόνων ή αναπτύχθηκε μαζί με το κράτος και μάλιστα φέρει επιχειρήματα φυλετικής συνέχειας.

Ο γνωστός διεθνολόγος Anthony Smith αναλύοντας την ελληνική εθνική ταυτότητα παρά τις τεράστιες πολιτισμικές αλλαγές που υπέστησαν οι Έλληνες αλλά λαμβάνοντας υπόψη υπόψη τη γραφή και τη γλώσσα, ορισμένες αξίες, την ιδιαιτερότητα του περιβάλλοντος και τον πόθο του νόστου, την αδιάκοπη κοινωνική αλληλεπίδραση και την αίσθηση της θρησκευτικής και πολιτισμικής διαφορετικότητας -ακόμα και του αποκλεισμού-μπορεί να πει κανείς πως, κάτω από το πλήθος των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών των τελευταίων δύο χιλιάδων χρόνων, διατηρήθηκε η αίσθηση της ελληνικής ταυτότητας και τα κοινά εθνοτικά αισθήματα.

Σε ότι αφορά τους αρχαίους μακεδόνες και για να ενώσουμε την ελληνικότητα (ελληνική εθνική συνείδηση) και η οποία σαφέστατα ήταν διαφορετική σε ότι αφορά τους παράγοντες(θρησκεία, γλώσσα κλπ) κατά τους κλασσικούς χρόνους θα βάλω την άποψη του Jonathan Hall όπου στο....

«ερώτημα κατά πόσον οι Μακεδόνες "ήταν πραγματικά" Έλληνες ή όχι στην αρχαιότητα, είναι τελικά περιττό δεδομένης της μεταβαλλόμενης σημασίας της ελληνικότητας μεταξύ του 6ου και του 4ου π.Χ. αιώνα. Αυτό που δεν μπορούμε να αρνηθούμε, ωστόσο, είναι ότι η πολιτιστική προσαρμογή της ελληνικής ταυτότητας που έκανε την εμφάνιση της τον 4ο αιώνα μπορεί να είχε μείνει ένα επαρχιακό κατασκεύασμα, περιορισμένο στη χερσόνησο των Βαλκανίων, εάν δεν υπήρχαν οι Μακεδόνες»

Ανώνυμος είπε...

Ποια ελίτ εξελλινισμένη: Πάτε καλά: Έχει βρεθεί υπόγειο ταφικό στη Νάουσα Προγενέστερο τιυ 5 αιώνα με πάνω από 50 τάφους απλών ανθρώπων (κτερίσματα ανύπαρκτα) ΟΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ. Μην πηδάμε την ιστορία για να δικαιολογήσουμε τα τωρινά!

μακεντονσκης είπε...

η "επιβολή" της Αττικής διαλέκτου πώς τεκμηριώνεται;
σε μια περίοδο της ελληνικής ιστορίας που υπάρχει όχι μόνο λεπτομερέστατη καταγραφή των τεκταινομένων στον ελλαδικό χώρο αλλά ήδη και απόπειρα ερμηνείας τους (πχ Θουκυδίδης) ποιές είναι οι ιστορικές ενδείξεις περί άνωθεν αλλοίωσης της γλώσσας του μακεδονικού έθνους; στις περιπτώσεις πχ της γαλλίας (κέλτες) και της ρουμανίας (δάκες) έχει καταγραφεί ιστορικά η αρχική βιαιότητα της επιβολής της λατινικής, μαρτυρείται κάτι ανάλογο στον ελληνικό χώρο;

nick nikolas nestanaios είπε...

Γιὰ νὰ γνωρὶζομεν ἄν μὶα γλῶσσα ἔχει ἀντὲξει στὸν χρὸνον βασικὸν στοιχεῖον εἶναι ἡ ὕπαρξις γραπτῶν στοιχεὶων τῆς τὸτε ἐποχῆς. Ἠχογρὰφησις σὺγουρα δὲν ὑπὰρχει. Ἐρὼτησις... ὑπὰρχουν σλαβομακεδονικὰ γραπτὰ κεὶμενα πρὶν 1000 χρὸνια; Οἱ ἐπιγραφὲς μοῦ θυμὶζουν τὴν ἐπιγραφὴ ποῦ ἄφησε ὁ παπποὺς μου στὸν τὰφο του στὴν ἀλλοδαπὴ. Ἡ ἀναφορὰ στὶς ἐπιγραφὲς ὀφεὶλει νὰ χαρακτηρισθῆ ὡς μὴ ἐπιστημονικῆ.

Φαὶνεται σὲ μᾶς ὄτι μὶα γλῶσσα ἔχει ἀντὲξει στὸν χρὸνον. Δὲν γνωρὶζομεν ὄμως ἄν οἱ ὁμιλοῦντες αὐτὴν τὴν γλῶσσαν ἐν ἀγνοῖα τους τὴν ἄλλαζαν ἀπὸ χρὸνω σὲ χρὸνω μὴ ἔχοντας γραπτὰ κεὶμενα.

Τὰ προφορικὰ ἐνὼνουν τοὺς ζωντανοὺς. Τᾲ γραπτὰ ἐνὼνουν ζωντανοὺς τὲ καὶ πεθαμὲνους.

Ανώνυμος είπε...

Πράγματι, το αν οι αρχαίοι Μακεδόνες ήταν "γενετικά", εθνικά και γλωσσικά Έλληνες ειδικά μέχρι τον 5ο αι. π.Χ. είναι με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν πολύ δύσκολο να επαληθευθεί ή καταρριφθεί.

Παρόλα αυτά τον 4-3ο αι. π.χ. είναι επαληθευμένο ότι πλέον αποτελούν τμήμα του Ελληνικού έθνους ιδιαίτερα μετά την περίοδο Φιλίππου και Αλεξάνδρου.

Κατά συνέπεια, το βασικό ανοιχτό ερώτημα είναι αν οι αρχαίοι Μακεδόνες ήταν Έλληνες σε γενετική βάση ή λόγω εξελληνισμού. Αν ισχύει το 2ο είναι πρακτικά αδύνατο ο εξελληνισμός να έγινε με τη βία αφού το βασίλειο των Μακεδόνων ήταν εκείνο που υπερίσχυσε στρατιωτικά των λοιπών ελληνικών κρατών.

Το συμπέρασμα είναι λοιπόν ότι και αν ακόμα αποδεχθούμε ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες δεν ήταν "πρωτογενώς" Έλληνες, είναι σίγουρο ότι κατέστησαν τέτοιοι μετά από συνεχή, ηθελημένο και συνειδητοποιημένο εξελληνισμό.

Mayray είπε...

Beautiful article here.

University of Nigeria
http://unn.edu.ng

Ali Al-Yunani είπε...

Οι αρχαίοι Μακεδόνες και η γλώσσα τους #1: προλεγόμενα ...
https://smerdaleos.wordpress.com/2014/03/04/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82/

Οι αρχαίοι Μακεδόνες και η γλώσσα τους #2: Ιστορικά
https://smerdaleos.wordpress.com/2014/03/04/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-2/

Οι αρχαίοι Μακεδόνες και η γλώσσα τους #3: Ιστορικά
https://smerdaleos.wordpress.com/2014/03/05/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-3/

Οι αρχαίοι Μακεδόνες και η γλώσσα τους #4: Εθνολογικά
https://smerdaleos.wordpress.com/2014/03/06/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BF%CE%B9-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85/

Οι αρχαίοι Μακεδόνες και η γλώσσα τους #5: Εθνολογικά
https://smerdaleos.wordpress.com/2014/03/06/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-4/

Οι αρχαίοι Μακεδόνες και η γλώσσα τους #6: Εθνολογικά
https://smerdaleos.wordpress.com/2014/03/07/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-5/

Οι αρχαίοι Μακεδόνες και η γλώσσα τους #7: Γλωσσολογικά
https://smerdaleos.wordpress.com/2014/03/08/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-6/

Οι αρχαίοι Μακεδόνες και η γλώσσα τους #8: Γλωσσολογικά
https://smerdaleos.wordpress.com/2014/03/09/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-7/

Οι αρχαίοι Μακεδόνες και η γλώσσα τους #9: Γλωσσολογικά
https://smerdaleos.wordpress.com/2014/03/10/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-8/

Οι αρχαίοι Μακεδόνες και η γλώσσα τους #10: Γλωσσολογικά
https://smerdaleos.wordpress.com/2014/03/12/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-10/

Κλειδαράς Σπανός είπε...

Κλειδαράς Γλυφάδας Σπανός
Άνοιγμα πόρτας
Άνοιγμα αυτοκινήτου
Πόρτες ασφαλείας

Ο καλύτερος κλειδαράς των νοτίων προαστίων

24 ώρες

Τηλ άμεσης εξυπηρέτησης: 6996.777.777