Καθιέρωσε η Νέα Δημοκρατία το μονοτονικό;

Αυτό "υποστήριξαν" στη Βουλή Βελόπουλος και Παναγιωτόπουλος

Πότε καθιερώθηκε αλήθεια το μονοτονικό στην Ελλάδα; Πότε άρχισαν να διδάσκονται τα αρχαία ελληνικά από το πρωτότυπο μόνο στο λύκειο; Αν δε ξέρετε πότε ακριβώς, μήπως θυμάστε ποιες κυβερνήσεις πήραν αυτές τις νομοθετικές πρωτοβουλίες;

Πολλοί και πολλές που διαβάζουν αυτό το ποστ είναι πιθανόν να μην ξέρουν ή να μη θυμούνται. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κάτι περίεργο ή ανησυχητικό για όποιον δεν έχει ασχοληθεί συγκεκριμένα με την ιστορία του γλωσσικού ζητήματος στη Ελλάδα ή για κάποιον που δε φιλοδοξεί να μιλήσει, επίσημα και δημόσια, ακριβώς για αυτά τα θέματα.

Στη συνεδρίαση, όμως, της 15ης Ιουλίου 2008 στη Βουλή των Ελλήνων, στη διάρκεια της συζήτησης για νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας με διατάξεις για γλωσσικά θέματα, οι κύριοι Πάνος Παναγιωτόπουλος, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας, και Κυριάκος Βελόπουλος, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΛΑΟΣ, ήθελαν να μας μιλήσουν ακριβώς για αυτά τα ζητήματα, για το πολυτονικό και τα αρχαία στο σχολείο, και να μας εξηγήσουν γιατί όλες οι βασικές επιλογές γλωσσικής πολιτικής των κυβερνήσεων μετά τη Μεταπολίτευση είναι εντελώς λανθασμένες.

Ας δούμε τα τρυφερά όσο και παραληρηματικά λόγια που αντάλλαξαν οι δύο αυτοί συναγωνιστές από τα επίσημα πρακτικά της Βουλής κατά τη συζήτηση για το νομοσχέδιο «Θέματα προσωπικού Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και άλλες διατάξεις»:

ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: [...] Είδαμε, λοιπόν, το εκπαιδευτικό συνδικαλιστικό κίνημα να ασχολείται με όλα τα θέματα, πλην εκείνου της πραγματικής ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης.

Πότε είδαμε, κύριε Υπουργέ, τους περίφημους συνδικαλιστές του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στο χώρο της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων να αγωνιούν για την υποβάθμιση της εκμάθησης της γλώσσας στην Ελλάδα; Διαχειριζόμαστε ως έθνος των Ελλήνων μία γλώσσα που αποτελεί τη βάση του παγκόσμιου γλωσσικού πολιτισμού. Είναι ή δεν είναι έτσι; Η ελληνική γλώσσα αποτελεί τη βάση της παγκόσμιας γλωσσικής παιδείας. Δείξτε μου μια επίσημη πρωτοβουλία των συνδικαλιστικών οργάνων του ΠΑ.ΣΟ.Κ. που έχουν πλειοψηφία μέσα στα πλαίσια του συνδικαλισμού που ασκείται στο χώρο και των τριών εκπαιδευτικών βαθμίδων, που κατέτεινε στο να προβάλλει τη γλωσσική αμάθεια και ημιμάθεια που δημιουργείται μέσα στο χώρο του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Πότε;
Πού είναι η αγωνία τους για την ελληνική ταυτότητα στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης; Πού είναι η αγωνία τους για τη δραστική υποβάθμιση των δημοσίων σχολείων σε αυτήν την εικοσαετία που το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ασκούσε τη διακυβέρνηση του τόπου;

Τι είχαμε, λοιπόν; Είχαμε μια εκπαίδευση που από μέρα σε μέρα γνώριζε δραστική υποβάθμιση σε όλα τα επίπεδα. Γλωσσική εκπαίδευση; Ημιμάθεια και αμάθεια. Εκπαίδευση στο χώρο των κλασικών σπουδών; Ημιμάθεια και αμάθεια. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Διδασκαλία της ιστορίας; Προβληματική. Πρόσβαση στις νέες γνώσεις και στις νέες τεχνολογίες; Βήμα σημειωτόν ή στην χειρότερη περίπτωση δύο βήματα μπροστά, τρία βήματα πίσω.

[...]

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΕΛΟΠΟΥΛΟΣ : Κύριε Παναγιωτόπουλε, ήθελα να σας χειροκροτήσω και εγώ, πιστέψτε με. Ο λόγος σας ήταν εκπληκτικός. Αφού μπερδεύτηκα, νόμιζα ότι μιλούσε εκπρόσωπος του ΛΑ.Ο.Σ.

ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Μήπως είστε εσείς Νεοδημοκράτης δεν ξέρω.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΕΛΟΠΟΥΛΟΣ: Όχι, εμείς είμαστε δεξιοί. Εσείς είστε κεντροδεξιοί. Αλλά θα σας πω και το εξής, για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα, γιατί η μνήμη σας είναι πλημμελής.

Κατηγορείτε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. για τις επιλογές στο χώρο της παιδείας από το 1981 και μετά. Θα σας υπενθυμίσω κάτι για τη γλώσσα, κύριε Παναγιωτόπουλε.

Το 1978 επί Ράλλη σε ένα βράδυ επιβάλλατε [sic!] φασιστικά, αν θέλετε, στις 12.30’ το βράδυ, το μονοτονικό. Από εκεί ξεκίνησε το έγκλημα της γλώσσας.

ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Λάθος μας. Το λέω εγώ.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΕΛΟΠΟΥΛΟΣ: Χαίρομαι που το παραδέχεστε. Είναι μεγάλη τιμή σε έναν πολιτικό άνδρα να παραδέχεται τα λάθη.

ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Ήταν επιπόλαιη γλωσσική μεταρρύθμιση του ’80 και την πλήρωσε ο ελληνικός λαός.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΕΛΟΠΟΥΛΟΣ: Θα σας πω και το εξής. Εκείνο το βράδυ έγινε και η μείωση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών. Η λεξιπενία, αν θέλετε…

ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Και το λέω με πλήρη γνώση της ευθύνης.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΕΛΟΠΟΥΛΟΣ: Χαίρομαι γι’ αυτό.

Και το βιβλίο της Στ’ Δημοτικού με αγώνα που κάναμε εμείς προεκλογικά, αναγκαστήκατε να το αποσύρετε μετεκλογικά.

ΠΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Ο κ. Στυλιανίδης το απέσυρε.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΕΛΟΠΟΥΛΟΣ: Βέβαια και προς τιμήν του. Κάλιο αργά παρά ποτέ. Άργησε βέβαια, αλλά το έκανε. Κι αυτό είναι καλό. Απλά θέλω να πω ότι όταν πλημμελώς αναφέρεσαι στην ιστορία, στον πολιτισμό, στη γλώσσα και έχεις μνήμη επιλεκτική, δεν μπορώ να σας χειροκροτήσω. Θα ήθελα ειλικρινά να σας χειροκροτήσω αν μου λέγατε για το 1977, για το 1978, για το 1979. Αλλά εσείς σταματάτε συμπτωματικά στο 1981.

Εντάξει, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έκανε λάθη. Εσείς δεν κάνατε λάθη προγενέστερα; Γιατί ο μίτος της Αριάδνης ξεκινάει από κάποια σημεία. Ξεκινάει από τη δεκαετία του ’70.
[...]

Υπάρχουν πολλά ωραία πράγματα που λέγονται σε αυτή τη συζήτηση πέρα από το απόσπασμα που μόλις παραθέσαμε. Ειδικά ο Παναγιωτόπουλος καταλαμβάνεται από τον -συνήθη- ρητορικό του οίστρο και φτάνει να αναπολήσει "την εποχή που υπήρχε ο επιθεωρητής και έμπαινε στην τάξη". Μένοντας όμως στο παραπάνω απόσπασμα βλέπουμε τον Παναγιωτόπουλο, σε ένα χαρακτηριστικό δείγμα εθνικού λόγου για τη γλώσσα εμπνευσμένου από το γερμανικό ρομαντισμό, να μας βεβαιώνει ότι "η ελληνική γλώσσα αποτελεί τη βάση της παγκόσμιας γλωσσικής παιδείας", ενώ πιστεύει ότι στην εκπαίδευση επικρατεί γλωσσική ημιμάθεια και αμάθεια. Ξεσπαθώνει ακόμη που το συνδικαλιστικό κίνημα των εκπαιδευτικών προτίμησε, αντί για τις γλωσσικές απόψεις Παναγιωτόπουλου, τις γλωσσικές απόψεις του Τριανταφυλλίδη, του Δελμούζου, του Γληνού και του Κριαρά. Ο Βελόπουλος συμφωνεί και επαυξάνει και διεκτραγωδεί τις συμφορές που έφερε η καθιέρωση του μονοτονικού και ο περιορισμός της διδασκαλίας των αρχαίων από το πρωτότυπο. Στις διαπιστώσεις αυτές συμφωνεί και ο Παναγιωτόπουλος και στιγμές αβροφροσύνης εκτυλίσσονται ανάμεσα στους εκπροσώπους των δύο κομμάτων.

Ως εδώ το πράγμα δεν προκαλεί καμία εντύπωση. Από τη μια, έχουμε δείγματα κλασικών νεοκαθαρεουσιάνικων απόψεων για τη γλώσσα, όπως κυκλοφορούν ευρύτατα, που τις υποστηρίζουν εδώ δύο εκπρόσωποι της δεξιάς και της ακροδεξιάς (μη ρωτάτε ποιος εκπροσωπεί ποιον χώρο, και οι ίδιοι μπερδεύτηκαν). Από την άλλη, δύο πολιτικοί, ο ένας από το χώρο της ΝΔ, και μάλιστα του κλίματος της λαϊκής δεξιάς, και ο άλλος από το ΛΑΟΣ συμφωνούν. Καθημερινές στιγμές στην ελληνική πολιτική ζωή.

Εκεί που το πράγμα αρχίζει να γίνεται κάπως περίεργο είναι όταν ο Βελόπουλος "θυμίζει" στον Παναγιωτόπουλο τις γλωσσικές "αμαρτίες" της ΝΔ, συγκεκριμένα ότι ο Ράλλης επέβαλε "φασιστικά" το μονοτονικό το 1978. Ένα θέμα είναι βέβαια η άνεση με την οποία βαφτίζει ο Βελόπουλος φασιστικό ό,τι απλά δε του αρέσει εκείνου, πέρα από τις θέσεις του ΛΑΟΣ που απαγορεύεται να τις πούμε φασιστικές. Το σημαντικότερο όμως εδώ είναι ότι το μονοτονικό δεν ψηφίστηκε ("επιβλήθηκε φασιστικά") το 1978 με τη Νέα Δημοκρατία στην κυβέρνηση, αλλά το 1982 με κυβέρνηση το -"επάρατο", "λαϊκιστικό"- ΠΑΣΟΚ. Στην ψηφοφορία αυτή μάλιστα η Νέα Δημοκρατία είχε αποχωρήσει, με τον Μητσοτάκη να χειρίζεται την υπόθεση ως κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος. Το ΚΚΕ είχε υπερψηφίσει τη διάταξη, ενώ άλλο κόμμα δεν εκπροσωπούνταν στη Βουλή.

Παρ' όλα αυτά, ο Παναγιωτόπουλος όχι μόνο δεν επισημαίνει το -καραμπινάτο- λάθος του Βελόπουλου, αλλά προχωράει και "παραδέχεται" ότι ήταν λάθος και επιπολαιότητα της Νέας Δημοκρατίας!

Για να εμπεδωθεί η αίσθηση ότι οι Βελόπουλος και Παναγιωτόπουλος δεν έχουν ιδέα από την ιστορία του γλωσσικού ζητήματος, ο εκπρόσωπος του ΛΑΟΣ συνεχίζει και υποστηρίζει ότι "εκείνο το βράδυ [που ψηφίστηκε το μονοτονικό, το 1978 υποτίθεται] έγινε και η μείωση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών". Ο περιορισμός της διδασκαλίας των αρχαίων από το πρωτότυπο έγινε βέβαια το 1976, όταν καθιερώθηκε και η δημοτική. Τουλάχιστον, αυτή τη φορά, ήταν όντως ο Ράλλης υπουργός Παιδείας και η ΝΔ στην κυβέρνηση. Ο Βελόπουλος τελειώνει την αναφορά του στο ζήτημα του μονοτονικού και των αρχαίων μιλώντας και πάλι για λάθη της ΝΔ προγενέστερα του 1981, για να μας επιβεβαιώσει ότι τα όσα είπε δεν είναι καμιά παραδρομή του λόγου. Εξάλλου, δε μιλάμε για μια δευτερεύουσα, απλή αναφορά στα δύο γεγονότα από τους δύο πολιτικούς στο πλαίσιο ενός ευρύτερου λόγου, αλλά είναι ακριβώς αυτά τα δύο σημεία στα οποία ο Βελόπουλος θεωρεί ότι το ΛΑΟΣ, ως κόμμα, πρέπει να ασκήσει κριτική πάνω στη γλωσσική πολιτική της ΝΔ, αλλά και ο Παναγιωτόπουλος διαφοροποιούμενος, υποτίθεται, από την επίσημη άποψη της ΝΔ και κάνοντας, πάντα υποτίθεται, κριτική στην ιστορία της να φανεί ο μεγάλος πολιτικός άντρας που δέχεται τα λάθη της παράταξής του. Στη διάρκεια όλου αυτού του διαλόγου, ούτε οι ίδιοι αμφιβάλλουν ή διστάζουν έστω για μια στιγμή για όσα λένε, αλλά ούτε και κανείς από τους άλλους παρευρισκόμενους παρεμβαίνει για να τους διορθώσει.

Δύο από τους πιο μανιασμένους "προστάτες" της γλώσσας μας, μιλώντας επίσημα και δημόσια, αποδεικνύεται όχι ότι δε θυμούνται "ακριβώς" κάποιες χρονολογίες, αλλά ότι είναι παντελώς άσχετοι με το γλωσσικό ζήτημα και την πολύ πρόσφατη ιστορία του, όσα συνέβησαν όταν αυτοί ήταν νέοι. Και όμως εμφανίζονται να τοποθετούνται κατηγορηματικά για ζητήματα που αφορούν τη γλώσσα και τι πρέπει να γίνει για αυτήν, απαξιώνοντας όλη τη γλωσσολογική και παιδαγωγική έρευνα για αυτά τα ζητήματα τα τελευταία εκατό τουλάχιστον χρόνια. Φαντάζομαι ότι, αφού έχουν τόσο ξεκάθαρη εικόνα για την πρόσφατη ιστορία του γλωσσικού ζητήματος, εύκολα και αξιόπιστα θα μπορούσαν να εξηγήσουν με βάση τις γνώσεις τους και την εικόνα που έχουν για την ελληνική γλώσσα, την ιστορία της και τη γλώσσα γενικά γιατί το πολυτονικό είναι προτιμότερο από το μονοτονικό και τα αρχαία ελληνικά προϋπόθεση για να ξέρει κανείς πολύ καλά νέα ελληνικά, θα μπορούσαν με την ίδια ακρίβεια και αυτή τη χαρακτηριστική τους επιμονή ακόμη και στη λεπτομέρεια να μας τεκμηριώσουν ότι οι σημερινοί ομιλητές της ελληνικής "πάσχουν από λεξιπενία".

Ο Βελόπουλος έχει προχωρήσει μάλιστα και παραπέρα. Προωθεί μέσα από τις εκπομπές του την ιδέα Τσέγκου ότι τα αρχαία ελληνικά, όχι μόνο σε βοηθούν να χρησιμοποιείς "σωστότερα" τα νέα ελληνικά, αλλά απαλλάσσουν τα παιδιά από τη δυσλεξία, τα κάνουν "εξυπνότερα" και ποιος ξέρει τι άλλο. Πουλάει, όπως είναι λογικό, και τα σχετικά βιβλία. Το ότι βέβαια γλωσσολόγοι και ψυχίατροι έχουν καταρρίψει τις θεωρίες Τσέγκου και ότι ο ίδιος ο Τσέγκος έχει αναγκαστεί υπό το βάρος της κριτικής να αναιρέσει το ίδιο του το βιβλίο δια απλής επιστολής σε εφημερίδα δε φαίνεται να έχει προβληματίσει τον Βελόπουλο. Του αρκεί που τις απόψεις Τσέγκου συμμεριζόταν ο τότε Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Με παρόμοια εγκυρότητα αμφισβητεί ο Βελόπουλος ότι υπήρξαν Ινδοευρωπαίοι -αφού οι Έλληνες είναι ανάδελφοι και αυτόχθονες ή και απόγονοι των Έψιλον, αρνείται τη φοινικική προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου -αφού η φοινικική ήταν σημιτική γλώσσα- και μας βεβαιώνει ότι ο Κίσινγκερ είπε ότι πρέπει να πληγεί η ελληνική γλώσσα. Υποθέτουμε πάντως ότι, για να μας προτείνει το φάρμακο των αρχαίων για τη δυσλεξία με την ίδια βεβαιότητα με την οποία κατακεραυνώνει τη ΝΔ για την "φασιστική επιβολή" του μονοτονικού, οι γνώσεις Βελόπουλου για την αναπτυξιακή ψυχολογία, την ψυχιατρική, την παιδαγωγική και τη γλωσσολογία θα συναγωνίζονται τις γνώσεις Βελόπουλου-Παναγιωτόπουλου για την πρόσφατη ιστορία του γλωσσικού ζητήματος.

Πάνος Παναγιωτόπουλος και Κυριάκος Βελόπουλος, δύο έγκυροι και αξιόπιστοι σχεδιαστές γλωσσικής πολιτικής.

Μιχάλης Καλαμαράς
17.7.08

Ενδεικτική τεκμηρίωση:
* Αλέξης Δημαράς, Βάσω Βασιλού-Παπαγεωργίου, Από το κοντύλι στον υπολογιστή, 1830-2000: Εκατόν εβδομήντα χρόνια ελληνική εκπαίδευση με λόγια και εικόνες, Αθήνα 2008, Μεταίχμιο.
* Νίκος Σαραντάκος, Η δράκα των επίορκων βουλευτών και άλλα πνευματώδη ψέματα.
* Νικ. Δ. Βαρμάζης, Η αρχαία ελληνική γλώσσα και γραμματεία ως πρόβλημα της νεοελληνικής εκπαίδευσης, Θεσσαλονίκη 1992, Αφοί Κυριακίδη.
* Σπύρος Παπασπύρου, "Γλωσσική πολιτική στην Ελλάδα με αφετηρία τη γλωσσική μεταρρύθμιση. 1976-2000." στο: Γεώργιος Ι. Σπανός & Ευαγγελία Φρυδάκη, Γλώσσα και Λογοτεχνία στην Εκπαίδευση, Αθήνα 2001, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, σσ. 317-373.